Çavdarhisar Aizonia antik Zeus tapınağı

    Bir önceki bloğumda (çeşme cinayeti) başlığı ile yazdığım kırgınlık ve kızgınlık dolu yazımdan sonra Aizanoi  Antiz Zeus tapınağını anlatmak istiyorum.   Önceki blogumda "2000 yıldır akan" dediğim çeşmenin suyu meğer M:Ö: 3000 yılından beri yani 5000 yıldan beri akıyormuş. 2000 yıl da bundan birkaç yıl öncesine kadar aynı taşların içinden akarken modernize edilmiş. Daha önce yaptığım yanlışlıktan dolayı özür dilemeliyim, üstelik bu suyun bir perisi de varken.
    Tapınaklar hangi tanrı veya tanrıçaya adanmışsa onun adını taşır. Apollon, Artemis... gibi. Zeus tapınaklarından ayakta kalmış ve en iyi durumda olanı 2000 yıl kadar önce burada yapılmış olanı imiş. Antik Yunan ve Roma eserleri ne yazık ki Ege ve İyonyanın iki büyük düşmanı tarafından harabeye çevrilmiştir. bunlardan biri Depremler, diğeri de Tarih bilincinden yoksun insanlardır.

                                                                                       

   Bu Zeus mabedinin iki önemli özelliği olduğundan bahsedilmektedir. Birincisi yukarda da söylediğimiz gibi ayakta kalmış en iyi durumdaki Zeus mabedi oluşu, diğeri de "HADES" e açıldığına inanılan mahzenidir. bu özelliği ile tek olduğu söyleniyor. Antik Yunan ve Roma dinlerinde kâhin rahipler çok önemsenir ve insan kaderini "hatta kralların kaderini" değiştirebileceklerine inanılırdı. Rahipler de bu özelliklerini çok büyük paralar karşılığı kullanırlardı. Bunun için de mabetlerin altındaki dehlizlerden Hadese giden bir yol olduğuna

herkesi inandırmışlardı. Kaderi çizilecek olan kişi veya cennete gönderilecek ceset buraya konur ve çeşitli hilelerle (uyuşturucu, hipnoz ve daha başka yöntemlerle) insanlar buna inandırılırdı. İşte Aizanoi mabedindeki Hadese gidecek yolun bulunduğu mahzen dünyada ayakta kalmış olan tek mahzendir.
 Gerek bu mahzenin, gerekse tapınağın tamamının taş işçiliği, yapıldığı dönem göz önüne alındığında muhteşemdir. Hiç harç kullanılmadan yapılan ve tüm mabedi binlerce yıldır taşıyan tonoz yapı dün yapılmış kadar sağlam ve güven vericidir. Bunca depreme ve muhtemelen bazı dönemlerde evlerin yapımında kullanılmak üzere sökülen taşlara rağmen yapı son derece etkileyicidir. Devasa sütunlar yine devasa kirişleri taşımaya hala devam etmektedir. Gerçi bazı restorasyon çalışmalarında beton kulanılmışsa da bunu anlayışla karşılamak gerekir mi gerekmez mi buna karar vermek güç.
     Böye yapıların günümüze kadar dayanabilmiş olması aklımıza şu soruyu getiriyor. Günümüzde yapılan en muhteşem çağdaş yapılar acaba ne kadar

süre ayakta kalmayı başaracak? 70 yıla yakın yaşamımde nice yapıların yapıldığını ve 20-30 yıl sonra yerinde yeller estiğini görmüş olmak bana sanki bu konuda tarihe fazla bir şey bırakamayacağız gibi geliyor.
     Yık iki katlı binayı yerine yap sekiz katlıyı, yık onu yap 40 katlıyı, yık onuı yap ötekini derken bir tek şeye dua edeceğiz fotoğraf sanatına, zira eskinin tek belgesi o kalacak.
     Bir ayrıntıda sütun başının üzerinde 2000 yıl önce yan yana getirilmiş ve bir o kadar daha kalmasını dilediğim kirişlerin durumunu görünüz.

 Yolu biraz uzun da olsa buraya yine de gitmeye değer. Aslında yapılmakta olan kazılarla kentin daha çıkarılacak çok şeyi varken  Zeus mabedini gezmek sadece 3 tl. yanlış anlamadınız sadece üç lira eğer 20 tl ye bir müze kartınız varsa her yere girişte bu geçerli. Benim gibi 65 yaş üstü iseniz tamamen ücretsiz. Müze kart da gerekmiyor. Şaştığım şey her gittiğimiz müze ve ören yerinde sadece biz ve görevliler oluyor. Biz gidince de sadece onlar kalıyor. Benim halkım neden buraları görmeye gitmez anlayamıyorum. Acaba bu güne kadar yaptıkları arkeoloji katliamından duydukları rahatsızlıktan mı?

   Sebep her ne ise önemli de değil bu sanırım uzun bir süreç gerektiriyor. Bundan sonraki blogumda Karun hazinesini yazacağım. O zaman isterseniz ağlayabilirsiniz de.
    Burada antik eserlerle poz vermeyi pek sevmiyorum ama yapının ölçüleri hakkında insan bedeni önemli bir kıyas ögesi olduğu için bu resmi çektik.
    Buradaki taş işçiliği aslında erken Helenistik ve Roma dönemini yansıttığı için zarafetten ziyade işlevsellik ve ihtişam düşünülerek yapılmış olmalıdır.

 Heykel ve kabartmalar çok ince sanat eserleri olmamakla beraber oldukça etkileyici. Soldaki nişin ne maksatla yapıldığını bilmemekle birlikte ilginç bulduğumu söylemeliyim.

Yukarda görünen yarım dairesel yapı dünyada bilinen ilk borsa imiş.

 O zamanın dünya ticaret merkezi. Aizanoi karadan ve denizden gelen ticaret kervanlarının buluştuğu bir merkezmiş. Kervan sahiplerei ile tacirler burada bir araya gelir ve mallarını burada belirledikleri takas bedelleri ile değiş tokuş yaparlarmış.  

    Aizanoi 7. yüzyılda önemini kaybetmeye başlamış. Artık yaşlı ve yeni yetme şehirlerin karşısında cazibeden uzak yaşlı bir kentmiş. Tıpkı yaşlanıp elden ayaktan düşmeye başlamış bir insan gibi. Gençler daha yeni daha cazip ve daha hareketli yerleri seçerek kayıplara karışmışlar. Şehir de son kalan yaşlıları ile birlikte ruhunu yitirmiş. Kocaman ve muhteşem bir taş yığını olarak asırlara sessizce meydan okuyarak bu güne kadar gelmiş.

 Bir gün biri 5000 yıldır akan 2000 yıldır aynı taştan dökülen çeşmeyi belki de kendi hayratıymış gibi yutturmaya kalkarak soldaki yepyeni ama bir tarih cinayeti olan çeşmeyi yaptırmış.
    Aznoi'nin 2000 yıllık yaşamından günümüze yaptığımız aşama, aşırma bir çeşme ve hemen bunun karşısında insanların nasıl olup da yaşayabildiğini düşünmeden edemeyeceğiniz yaşam alanı.

    Çavdarhisar haritada kolayca bulabileceğiniz bir yer adı. içinde durmasanız da lokantasında yemek yemeseniz de bence AİZANOİ si ile ünlenen bir yer. haritada orayı bulun ve biraz da zahmet ederek görün diyebileceğim bir harika.
  Umarım yararlı olmuştur. Sevgiler sunuyorum.